حضرت آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

به نام خدا

خداوند به همه ما ظرفیت و سِعه صدر و شرح صدر عطا فرماید. یکی از آسیب های بزرگ و حالِق و تراشنده و از بین برنده  وحدت و اُخُوّت و برادری  و ... در کشور ما عدم تحمّل نظراتِ مخالف است  و یک دلیل مهم آن همان کم ظرفیتی است . خشم و عصبانیت و عدم کنترل بر رفتار و گفتار و نوشتار یکی از  بزرگترین آفت و آسیب شخصیتی است . اینگونه افراد اگر قدرت مالی و یا سیاسی و یا اجتماعی و یا قدرت منصبی و مانند آن داشته باشند فجایع و مصیبت هایی برای خود وجامعه و دیگران بوجود می آورند و متاسفانه ما شاهد برخی از ناهنجاری ها در این زمینه هستیم. همه انبیاء و اولیاء الهی بویژه خاتم انبیاء حضرت  محمد مصطفی  (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ)  اهل صبر و شکیبایی و متانت  بودند . خداوند متعال در سوره اَحقاف آیه 35  به پیامبر بزرگوار اسلام  (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) سفارش و توصیه به صبر می نماید و می فرماید :   فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ   یعنی  :  (ای رسول ما) تو هم مانند پیغمبران اولوا العزم (در تبلیغ دین خدا و تحمل اذیّت امت) صبور باش.( سوره احقاف آیه 35 )  .  در عصر ما حضرت امام خمینی (رَحمَةُ اللهِ عَلَیهِ ) نمونه بارز و شاخص صبر و حِلم و متانت بود و به اصطلاح کوهِ صبر بود. جانشین برحق ایشان یعنی مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای نیز چنین می باشند و شایسته است که انقلابیون و مذهبیون  و افرادی که می خواهند به اسلام و قرآن و انقلاب و نظام جمهوری اسلامی خدمت کنند در صبر و متانت از امام خمینی و مقام معظم رهبری الگو بگیرند . متاسفانه در عصر و زمانه ما پرخاشگری ها و اهانت کردن ها و کوبیدن رقیب و مخالف (چه حقیقی و چه حقوقی) زیاد شده است  و با کمال تاسف اظهار می دارم که تقوای سیاسی و صبر و متانت و ... درجمع  سیاسیون و چه بسا انقلابیون با عناوینی که دارند  کم رنگ شده است.   تقوی مراحلی دارد که در برخی امور ممکن است ما اهل تقوی باشیم ولی در برخی جاها  ممکن است تقوای ما بسیار ضعیف باشد . تقوی در مقام منصب و ثروت و شهوت جنسی  دقیق تر و باریک تر و مهم تر از تقوی در مراحل دیگر است. منصب و قدرت و ثروت معمولا فساد آور است روی این جهت سفارش به تقوی و توجه به تقوی در این موارد بیشتر خواهد بود . امیدوارم که خداوند در همه مراحل و مقامات و در همه امور ودر همه  لغزشگاه ها  یار ویاور ما باشد .

آیت الله سیداصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

به نام خدا

آیا زن ها شرّ هستند ؟!!!

قال علی (علیه السلام) :

الْمَرْأَةُ شَرٌّ کُلُّهَا وَ شَرُّ مَا فِیهَا أَنَّهُ لَا بُدَّ مِنْهَا .همه چیز زن (زنان )  شرّ  است و بدتر از همه آنکه چاره ای جز بودن  (زندگی کردن )با آنها  وجود ندارد.( و به اصطلاح باید با آنها ساخت وسوخت)  [تمام زن شر است؛ یا تمام زن‌ها شر هستند .]

نهج البلاغه فیض الأسلام حکمت 230 .

برای اینکه از این حدیث شریف استفاده نامطلوب ونامناسبی نشود لازم است که ابتداءََ  معنای کلمه شرّ  واقسام آن را بیان کنیم وبعد معنای درستی از حدیث فوق ارائه نماییم.  شرّ در لغت به معنای  : بد ،  خسارت ، چیز زیان آور ، مُضرّ  ، بدی , زیان  و... آمده است ولی در اصطلاح  شرّ  عبارت است از آن معنی ومفهومی  که از تقابلش با  کلمه خیر فهمیده می شود وبه اصطلاح ( تُعرَفُ الأشیاءُ بِأَضدادِها یعنی هرچیزی به ضد خود شناخته می شود) شرّ در مقابل خیر  عبارت است از هر آن چیزی که مخالف فطرت  ومانعِ  رشد  و پیشرفت وکمال وسعادت ورستگاری  انسان باشد. و خیر عبارت است از هر آنچه که موافق فطرت و سبب رشد و تکامل وسعادت ورستگاری انسان باشد.  یکی از بحث های مهم  و پیچیده و دقیق فلسفی ومعرفتی ، بحث در باره شرّ وخیر است . خیر چیست و شرّ چیست؟ به چه اموری خیر ویا شرّ گفته می شود؟! آیا درعالم هستی ، شرّی وجود دارد یانه ؟!   در رابطه با خیر وشرّ در عالَمِ هستی چنین گفته اند که خیرِ مطلق ومحض  که هیچگونه بدی  وزشتی و ناپسندی و نقص و کاستی  در آن راه نداشته باشد فقط در باره خداوند متعال مُتَصوّر است و خداوند ، خیر مطلق و نور مطلق است  و همه امور خیر و نور  به او منتهی می شود.[ قُلِ اللَّهُمَّ مالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ  بگو : بارالها! مالک حکومتها تویی به هر کس بخواهی ، حکومت می بخشی و از هر کس بخواهی ، حکومت را می گیری هر کس را بخواهی ، عزت می دهی و هر که را بخواهی خوار می کنی. تمام خوبیها به دست توست تو بر هر چیزی قادری.سوره آل عمرامن آیه 26. اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ فیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فی‏ زُجاجَةٍ الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ یَکادُ زَیْتُها یُضی‏ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلی‏ نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلیمٌ . خداوند نور آسمانها و زمین است مثل نور خداوند همانند چراغدانی است که در آن چراغی ( پر فروغ ) باشد ، آن چراغ در حبابی قرار گیرد ، حبابی شفاف و درخشنده همچون یک ستاره فروزان ، این چراغ با روغنی افروخته می شود که از درخت پربرکت زیتونی گرفته شده که نه شرقی است و نه غربی ( روغنش آن چنان صاف و خالص است که ) نزدیک است بدون تماس با آتش شعله ور شود نوری است بر فراز نوری و خدا هر کس را بخواهد به نور خود هدایت می کند ، و خداوند به هر چیزی داناست. سوره نور آیه 35. ] 

و  در باره شرِّ مطلق ومحض  در جای خود (در مَباحث فلسفی و معرفتی )ثابت شده که در عالَمِ هستی ، شرّ مطلق ومحض وجود ندارد وگفته شده است که اساسا شرّ امر عدمی می باشد نه وجودی ، بنابرین شرّ  عقلاََ قابلیتِ وجود و تحقق در خارج را ندارد  ولباس وجود پیدا نمی کند . واما شَرّ وشُرورِ نسبی که به اعتبار امرِ وجودی لحاظ واعتبار می گردد در عالَم هستی  وجود دارد  و  وجودش هم به حَسَب مرتبه و شأن و موقعیت خودش است و به اصطلاح وُجودُ کُلِّ شَئِِ بِحَسَبِهِ . پس شرّ نسبی در عالَم وجود دارد . مثلا مریضی ( که امر عدمی است ) به اعتبار فقدان سلامتی (  سلامتی امرِ وجودی است ) یک امر شرّ تلقی می شود. نیش عقرب ومار و درندگی حیوانات درنده مثل گرگ وشیر وببر ،   نسبت به ما  شرّ است ولی همین ویژگی ها وخصوصیات وصفات برای آن حیوانات خیر است و لازمه حیات وزندگی آنها می باشد. پس شرّ وشُروری که در عالَم است با سنجش ومقایسه و نسبت به امر دیگر به عنوان شرّ وبدی شناخته می گردد و گرنه هرچیزی که به طور وجود مستقل در نظر گرفته شود جز خیر از آن انتزاع نخواهد شد. ( دقت بفرمایید). جناب جلال الدین مولوی رومی شاعر بلند آوازه در این رابطه چه زیبا فرموده است:

 
پس بد مطلق نباشد در جهان
بد به نسبت باشد، این راهم بدان
زهر مار آن مار را باشد حیات
نسبتش با آدمی باشد ممات

بعد از اینکه  فی الجمله ثابت شد که شرّ و شُرور در عالَم نسبی است نه  استقلالی باید بدانیم که در کُمون وذات ودرون همین شرور هم خیراتی نهفته است و خداوند تبارک وتعالی این شرور را برای امتحان و آزمایش و  رشد و کمال وسعادت انسان ها قرار داده است . کسی که در مقابل این شرور وبدی ها وناملائمات مقاومت وپایداری نشان دهد ومبارزه کند به رشد وکمال خواهد رسید.  پس شُرور نیز در واقع  وبا دقت نظر  به خیر وصلاح ومصلحت و برای رشد و پیشرفت آدمی قرار داده شده است مثلا همین مرض و مریضی سبب شد که از قدیم الأیام تاکنون رشته های متنوع پزشکی و متخصصین عالی مقام پدیدار گردد ....

واما در رابطه با حدیث شریف فوق  شرّ به معنای ناخوشایندی وناپسندی می باشد نه به معنای شرّ در مقابل خیر که در بالا بیان کردیم. برخی صفات وحالات وامور مخصوص خانم ها می باشد وبرخی اوصاف و حالات هم مختص به آقایان است و در برخی صفات هم  باهم مشترکند. خانم ها نوعا جزیی نگرند ولی مردها کلی نگرند ونیز زن ها روحیات لطیفی دارند ولی مردان روحیات قوی و سخت تری دارند  و بر این اساس ( حالات و ویژگی های جنس زن ومرد ) نیز  در اسلام و شرع مقدس برای مردان وزنان  علاوه بر احکام مشترک ، تکالیف خاصی وضع شده است . با توجه به نکات پیشین ومطالب یاد شده چنین استفاده می شود که در بسیاری از موارد زن ها  ، رفتارهایی و حالاتی از خود نشان می دهند که مردها خوششان نمی آید  و آن را ناپسند می دارند ولی بااین وجود باید مردها با خانم ها بسازند و با روش های معقول یک زندگی شیرین وباصفا  در کنار هم داشته باشند و دردسرهای ظاهری خانم ها را که در حدیث فوق از آن به عنوان شرّ یاد شده تحمل کنند  و همیشه کانون زندگی وخانواده را گرم نگه دارند وبه اصظلاح خیلی سر به سر خانم ها  نگذارند و مثل خانم ها زیاد باریک بینی وجزیی نگری نکنند و مرد ها باید  بر طبق خصوصیت  و خصیصه خود  در باره خانم ها، کلّی نگر باشند نه جزیی نگر وباریک بین . این حدیث( الْمَرْأَةُ شَرٌّ کُلُّهَا وَ شَرُّ مَا فِیهَا أَنَّهُ لَا بُدَّ مِنْهَا )  شبیه حدیث دیگری است که در نهج البلاغه فیض الأسلام حکمت 58 آمده  که آن حضرت فرمود : الْمَرْاَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ  یعنی زن همانند  عقربی است که نیش و گزیدنش شیرین است. پس  سخنان و کلمات اینچنینی که از حضرت علی ع نقل شده دال برمذمّت  وتوبیخ وتنقیص  زنان نیست ( دقت بفرمایید) ضمنا کلمه (الْمَرْأَةُ ) در حدیث بالا به معنای غالب زنان می باشد وبه اصطلاح الف ولام در (الْمَرْأَةُ ) الف ولام عهد است به این معنی که غالب زنان در هرعصری با توجه به خصوصیات  جنس زن ، مایه شرّ و دردسر و گرفتاری هستند که باید با آنها ساخت و به خوبی ونیکی از کنار آن ها عبور کرد .   وَالسَّلام

 اَلْمَرْأَةُ  ....  یعنی غالب زنان در هرعصری.
به نظرم این الف ولام در حدیث مورد اشاره در متن بالا برای عهد است لکن ( عهد علی البدل که معنای کلی دارد نه عهد شخصی وجزیی که مخصوص زمان ویامکان خاص باشد) پس مراد از اَلْمَرْأَةُ  یعنی غالب زنان منتشر در همه اعصار وامصار. اگر  الف ولام در حدیث را عهد به معنایی که عرض کردم بگیریم اشکالی هم  که مطرح است مرتفع می شود ولی اگر عهد جنس باشد مواجه با اشکال خواهد بود.

 اگر الف ولام جنس باشد باید توجه کنیم که دوقسم از الف ولام جنس دال بر حقیقت است که یکی به نحو حقیقت وماهیت جنس است ودیگری به نحو استغراق جنس است واما قسم سوم الف  لام جنس ، دال براستغراق غیرحقیقی است.
حال در فرمایش مولا علی ع طبق نقل که فرمود: (اَلْمَرْأَةُ شَرٌّ کُلُّهَا... )    مراد از الف ولام جنس از نوع سوم نخواهد بود چون آن قسم از الف ولام جنس دال برمبالغه است که در اینجا نمی تواند مقصود باشد.

واما اگر مراد الف ولام جنس به نحو دوقسم اول باشد که دال برحقیقت جنس است که یکی به نحو استغراق ودیگری به نحو ماهیت و حقیقت جنس ، در این صورت اشکال مورد نظر که در پی پاسخگویی آن بودیم عَود می کند. فَتَأَمَّل جَیِّدا

در ضمن گاهی باید فراتر از ادبیات ابن هشامی گام برداشت تا به مفاهیم و مطالب عالیه دست پیدا کنیم خصوصا در معارف قرآنی. به قول علامه جوادی آملی که فرمود اگر آیه کریمه (هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِما یَعْمَلُونَ... سوره آل عمران آیه 163.) را به ابن هشام بدهیم یک لام حتما در تقدیر می گیرد ولی نیازی به تقدیر لام نیست بلکه خود مومنین در آنجا درجه هستند که حتما به دنبال آن برای آنها درجات بالا هم خواهد بود.

فَتَأَمَّل جَیِّدا

 استاد ما مرحوم آیت الله صالحی مازندرانی هم از این نکته ها گاهی در باره آیات دیگر داشتند.

 

آیت الله سیداصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

سؤال  و جواب

** آیا برخی اذکار و ذکرها سنگین و خطرساز هستند؟!!!

 

مطلق اذکاری که از طریق روایات معتبره وارد شده (غیر از اذکار نمازهای واجب) مستحب است و گفتن این اذکار جهت ارتقاء معرفتی ومعنوی بسیار شایسته و مطلوب است. بعضی از اذکار مطلق هستند و برخی از ذکر ها هم جهت ترتب اثرخاص مقید به حدودی می باشند که دربرخی از  روایات به آن اشاره شده است.
استفاده از اذکار جهت یاد خدا و ارتقاء معنوی هیچ قیدی ندارد و هر اندازه که انسان از (روی اخلاص و توجه و معرفت) آن ذکرها را بگوید اشکالی ندارد وخطری نیز درپی ندارد  ولی کسانی که از استاد خاص معنوی وعرفانی  مورد وثوق برخوردار هستند(که انگشت شمارند) باید براساس ذکری که مورد سفارش استاد است عمل شود و چنانچه طبق آن دستور عمل نشود اثرخاص ممکن است مترتب نگردد اگرچه اثر عام که در هر ذکری که خالصانه گفته شود ممکن است مترتب شود انشاء الله . البته متذکر می شوم که در همه اعصار عده ای شیاد ظاهر الصلاح جهت تامین مطامع و اغراض نفسانی وشیطانی خود برخی از مردم ساده لوح را  (اگرچه تحصیل کرده هم باشند ) با لطایف الحیلی  دچار اغفال کرده و به بیراهه و گمراهی  و رسوایی و هلاکت  می کشانند. به خداوند پناه می بریم از شرور شیاطین جنی وانسی .
والسلام

آیت الله سیداصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

آیا ایمه (علیهم السلام)  علم غیب به همه چیز دارند یا نه؟

شبهه

آیت الله علامه برقعی قمی در خاطرات خود می نویسد : در خاطرم هست که روزی به قصد عیادت از بیماری در صف اتوبوس منتظر بودم که ناگهان یک ماشین شخصی جلوی من توقف کرد و سرنشین آن مرا به اسم صدا زد و گفت : آقای برقعی بفرمایید بالا ، نگاه کردم دیدم واعظ معروف آقای فلسفی است سوار شدم پس از سلام  و احوالپرسی ، ایشان گفت : آقای برقعی کجایید؟ چه می کنید؟ خبری از شما نیست؟
گفتم : جناب فلسفی به سبب عقایدم تقریبا خانه نشین شده ام و اگر می دانستید که عقایدم چیست ، شاید مرا سوار نمی کردید. گفت : مگر شما چه می گویید؟  گفتم : من می گویم روضه خوانی حرام است ، کمک به روضه خوانی حرام است ، گفت : چرا؟ گفتم : چون روضه خوان ها آنچه را که می گویند ، اکثرا ضد قرآن است و در واقع با پیامبر  و ائمه دشمنی می کنند.  آقای فلسفی گفت : حتی من؟! و پرسید : آیا منبر هم حرام است؟  گفتم : آری منبر تو هم حرام است  گفت : چرا؟ برای تفهیم مطلب به او گفتم : آقای فلسفی یادتان هست در دهه عاشورا در بازار به منبر رفته بودی؟  گفت : آری  گفتم : من یکی از همان روزها که از بازار رد می شدم صدای شما را شناختم و ایستادم که سخنان شما را بشنوم ، و شنیدم که می گفتی امام در شکم مادرش همه چیز را می داند ،  گفت : بله این موضوع در روایات ما ذکر شده  مقصود فلسفی روایاتی بود که دلالت دارد بر علم امام قبل از تولد ، از جمله روایاتی که می گویند ، ( امام در شکم مادر از طریق ستونهای نور که در مقابل اوست همه چیز را می بیند ) گفتم : ولی این مطلب اولا ضد قرآن است که می فرماید  وَاللَّـهُ أَخْرَجَکُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیْئًا وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ  لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ. سوره شریفه نحل : آیه 78 خدا شما را در حالیکه هیچ چیز نمی دانستید ، از شکم مادرانتان بیرون آورد و به شما گوش و چشم و دل داد باشد که سپاسگزاری کنید  ثانیا ، شما در آخر همان منبر گریز به صحرای کربلا زدی و گفتی :  هنگامی که امام حسین (ع) به طرف کوفه می آمد « حُر » جلوی او را گرفت و مانع شد که امام به کوفه برسد امام ناگزیر راه دیگری را در پیش گرفت و « حُر » نیز آنها را دنبال می کرد تا اینکه به جایی رسیدند  که اسب امام (ع) قدم از قدم برنداشت و هرچه امام رکاب زد و کوشید و نهیب زد و هی کرد مرکبش حرکت نکرد ، امام ماند متحیر که چرا اسب حرکتی نمی کند ، در آنجا عربی را یافت ،  امام او را صدا زد و از او پرسید : نام این سرزمین چیست؟ عرب جواب داد : غاضریه ( قاذریه) ، امام حسین (ع) سئوال کرد : دیگر چه اسمی دارد؟  عرب گفت : شاطِی الفُرات ، امام پرسید : دیگر چه اسمی دارد؟
 گفت : نینوا ، امام پرسید دیگر چه اسمی دارد؟ گفت : کربلا  امام حسین (ع) فرمود : هان ، من  از جدم شنیده بودم که می فرمود خوابگاه شما کربلا است سپس به فلسفی گفتم : آقای فلسفی این امامی که شما در ابتدای منبر می گفتی در شکم مادر  همه چیز را می داند و قرآن می خواند  (چطور ، به اینجا که رسید اول اسبش فهمید و آن سرزمین را شناخت و بعد امام (ع ،  و تازه پس از پرسیدن از یک عرب بیابانی محل را شناخت؟  جناب فلسفی این چه امامی است که شما ساخته اید؟  که نَعوذُ بِالله اسبش پیش از او مطلع می شود؟ آیا این است حب ائمه؟  آیا این است معارف اسلام؟  چرا در مورد روایات بیشتر دقت و تامل نمی کنی؟!!

**********************************************

پاسخ به شبهه

در رابطه با علم معصومین علیهم السلام در کتاب های کلامی و عقاید ونیز تفسیر آیات مربوط به علم غیب و... بحث های مفصل شده است که  تفصیل آن را باید در کتب مربوطه دنبال کرد.
یکی از بحث های جالب در این باره مربوط به اصل علم است که اساسا علم چیست؟ ماهیت علم چیست؟ آیا علم از کیفیات نفسانی است یا از مقوله وجود است؟ ملاصدرا در آثارش قایل است که علم از مقوله وجود است... عده ای زیادی از علماء قایل هستند که علم از کیفیات نفسانی وقایم به نفس است. ...

 
علم از جهاتی تقسیماتی دارد:

 
1-علم حسی و تجربی در برابر علم نظری وغیرحسی
 
2- علم حضوری در برابر علم حصولی وکسبی

3- علم فطری

4-علم لدنی و خدا دادی(علم افاضی)

در آیه 78 از سوره نحل که می فرماید:  خداوند شما را درحالی که هیچ چیز نمی دانستید از شکم مادرانتان بیرون آورد ،  مراد و منظور از آن نفی علم کسبی وحصولی است که بطور متعارف و به تدریج انسان به آن دست می یابد . جنین در شکم مادر در مطلق جهل و نادانی  از حیث علم حصولی وکسبی می باشد  اگر چه مرتبه ای از فهم وعلم حسی و لمسی خواهد داشت . ممکن است سوال شود که چرا جنین وکودک در شکم مادر از علم وآگاهی کسبی وحصولی برخوردار نیست ؟  پاسخش آن است که  ابزار علم وشناخت که مهم ترین آن ها گوش و چشم وعقل است ودر آیه مذکوره(آیه 78 سوره نحل) هم  به آن ها اشاره شده  در شکم مادر برای جنین وکودک ، به فعلیت نرسیده ویا در حد بسیار نازل وضعیف است. با توجه به نکته پیشین  که بیان کردم ، در آیه 78 از سوره نحل ، نفی  مطلق علم وآگاهی حصولی و کسبی در همین مرتبه  از جنین می نماید نه نفی همه مراتب علم زیرا که جنین در شکم مادر از علم فطری بالقوه( فطرت توحیدی و خداجویی و ....)  و علم حسی و لمسی ونیز علم حضوری بالقوه برخوردار است  لذا در بحث های تربیتی طبق آموزه های دینی معتقدیم که مادران در ایام بارداری باید مراقبت کنند. نگاه مادر و خوراک مادر و افعال خوب وبد مادر و تند خلقی وخوش خلقی مادر و.... در بچه وجنین اثر دارد و خوب و شایسته است که مادران در ایام بارداری قراءت قرآن کنند وصدای  متعارف قرآن برای جنین بگذارند و در مجالس اهل بیت علیهم السلام شرکت کنند که همه اینها در جنین اثر دارد. در باره شهید آیت الله مصطفی خمینی نقل شده که ایشان بسیار باهوش و فهیم بود و قدرت فهم ودرک بالایی داشت. یکی از دلایل خاص این هوشمندی و قدرت فهم بالای ایشان آن بود که حضرت امام خمینی وقتی که در منزل برای شاگردان درس می داد مصطفای عزیزش را که درآن زمان تو گهواره بود در اتاق درس خود حاضر می کرد لذا بحث های علمی به گوش این کودک معصوم اثر کرده بود ودر بزرگسالی آثار نبوغ در مصطفی خمینی آشکار شد. 
تااینجا ثابت شد که آیه 78 از سوره نحل ، دال بر نفی مطلق علم در همه مراتب علم  نخواهد بود . وقتی این مطلب روشن شد خواهیم فهمید که فرمایش مرحوم فلسفی که فرمود ایمه علیهم السلام در شکم مادر همه چیز را می دانند در تناقض با این آیه قرآن نیست. علوم ایمه ع   از سنخ علوم عادی  بشری نمی باشد. علوم ایمه ع از نوع( علم افاضی و لدنی) است. اساسا منابع علم امامان علیهم السلام با بشر عادی فرق فاحشی دارد . مثلا معرفت به خداوند که نوعی از علم وشناخت است در ما انسان ها از راه معلول ها می باشد به این معنی که ما از طریق پدیده های عالم و تحلیل اشیاء به خداوند معرفت وشناخت پیدا می کنیم  و به اصطلاح شناخت ما نوعا و یا همه اش( شناخت انی به کسر همزه و تشدید نون) است یعنی شناخت ومعرفت از پایین به بالا  ولی شناخت ومعرفت امامان علیهم السلام به خداوند  از نوع (بک عرفتک ) می باشد و از بالا به پایین است.با توجه به این نکات   همه ایمه علیهم السلام در شکم مادرانشان همه چیز را به اذن الله اگاه بودند. آیه 78 از سوره نحل  نفی علم فطری و حسی و لمسی و حضوری و  نیز نفی علم افاضی ولدنی  نمی کند بلکه فقط وفقط نفی علم حصولی و کسبی برای عموم بشر (بشرعادی غیر معصوم ) می نماید.
یکی از بحث هایی که درباره علم معصومین ع میشود آن است که آیا ایمه ع  علم غیب به همه چیز دارند یا نه؟ در این باره باید عرض کنم که علم غیب مطلق از جمیع جهات مختص به خداوند تبارک وتعالی است وغیر خداوند حتی امامان ع علم غیب مطلق من جمیع الجهات ندارند. آری براساس آیات قرآن خداوند به هرکسی که بخواهد براساس حکمتش علم غیب خواهد داد وبه پیامبر اسلام ص و ایمه ع  آنچنان علم غیب  عطاء فرموده که به احدی چنین عنایت نفرموده است. خداوند هر آن علمی را که در راستای رسالت پیامبر ص و امامان ع باشد به آنها عنایت فرمود.  ممکن است سوال شود که آیا ممکن است امامان ع در باره چیزی علم  و یا علم غیب نداشته باشند؟  پاسخ آن است که طبق روایتی از امام صادق ع آمده است که  امام معصوم هر وقت بخواهد و اراده کند خداوند او را آگاه خواهد کرد .... پس معلوم میشود که گاهی در برخی از امور جزییه که ربطی به مقام رسالت ایمه ع ندارد ممکن است امام معصوم اگاهی نداشته باشد  مثلا در حادثه لیلت المبیت که علی ع جای پیامبر ص خوابیده از حوادث شخصیه ای است که علی ع علم نداشت که در آن شب کشته نخواهد شد واگر علم داشت که شهید می شود نشانه کمال نبود.  البته باز دراین رابطه مطالب ظریف ودقیقی وجود دارد که مجال پرداختن به آن ها نیست. امیدوارم  مطالبی که مطرح کردم تاحدی پاسخ سوال را داده باشد ولی خواهش بنده آن است که حتما مطالب را از روی دقت مطالعه بفرمایید......

آیت الله سیداصغر سعادت میرقدیم لاهیجی